Η Ιστορία και οι Μελετες για την Κρητική διατροφή
Χανιά Απρίλιος 2007
Γιώργος Αγοραστάκης, Δρ. Νικος Μιχελάκης
Πρ. Αντινομάρχης Χανίων - Δ/νων Σύμβουλος ΣΕΔΗΚ
Στις μέρες μας αναγνωρίζεται από πολλούς επιστήμονες, ερευνητές αλλά και ενημερωμένους πολίτες, ότι η παραδοσιακή δίαιτα των Κρητών συγκεντρώνει τα χαρακτηριστικά εκείνα που την καθιστούν σαν την υγιεινότερη διατροφή.
Πως όμως προέκυψε το συμπέρασμα αυτό και πως εξελίχθηκε ιστορικά η Κρητική Διατροφή; Ο αρχαίοι Κρήτες όπως τεκμηριώνεται από πολλές πηγές, από την Μινωική περίοδο χρησιμοποιούσαν το λάδι για φωτισμό, για καλλωπισμό, αλλά και για την διατροφή τους.

Στα νεότερα χρόνια οι Κρήτες χρησιμοποιούν το ελαιόλαδο σε πάρα πολλές περιπτώσεις σαν παραδοσιακό θεραπευτικό μέσο, σε συνταγές της λαϊκής ιατρικής αλλά και σαν βασικό στοιχείο διατροφής τους. Η κατά κεφαλή κατανάλωση ελαιόλαδου σήμερα στην Κρήτη υπερβαίνει τα 25 Kg ετησίως και είναι η υψηλότερη στον κόσμο.
Η μελέτη Rockfeller
H μεγάλη όμως σύνδεση του ελαιολάδου με την διατροφή και την υγεία των Κρητικών αποδείχτηκε κατά τον περασμένο αιώνα με τις διεθνείς μελέτες που έγιναν για το διατροφικό πρότυπο της «Κρητικής διατροφής», το οποίο όπως αποδείχθηκε αποτελεί το πιο υγιεινότερο στον κόσμο. Η μελέτη Rockfeller
Το συμπέρασμα ότι η Κρητική διατροφή αποτελούσε μια ιδιαίτερη περίπτωση άρχισε να τεκμηριώνεται με την μελέτη για την οικονομική και κοινωνική ζωή στην Κρήτη που έγινε από το Αμερικανικό ίδρυμα Rockfeller (1948). Στην μελέτη αυτή μεταξύ άλλων αναφέρεται: «Οι ελιές και το λάδι αποτελούν σημαντικό μέρος της διατροφής στην Κρήτη. Κάθε ξένος έχει την εντύπωση ότι τα Κρητικά φαγητά πλέουν στο λάδι. Το προϊόν αυτό χρησιμοποιείται σε αφθονία στο μαγείρεμα αλλά αποτελεί σημαντικό μέρος στις σαλάτες, τις σούπες και τα λαχανικά. Η ποσότητα λαδιού που καταναλώνουν οι Κρητικοί είναι, χωρίς αμφιβολία, πολύ μεγαλύτερη από άλλες περιοχές της Ελλάδας
Η μελέτη των επτά χωρών
Στην συνεχεία ακολούθησε η πολύ σημαντική και τεκμηριωμένη τεράστια επιδημιολογική «μελέτη των 7 χωρών», που οργανώθηκε από τον διάσημο Καρδιολόγο από τη Μινεσότα, Καθηγητή Ancel Keys στις δεκαετίες του 1950 και 1960 σε 7 χώρες, στις οποίες μελετήθηκαν 11.500 άτομα.
Οι χώρες που μελετήθηκαν ήταν: η Ελλάδα (Κρήτη και Κέρκυρα), η Γιουγκοσλαβία (Δαλματικές ακτές), η Ιταλία, η Ολλανδία, η Φιλανδία, οι ΗΠΑ και η Ιαπωνία. Η έρευνα εξέτασε τη σχέση των διατροφικών συνηθειών των περιοχών αυτών με ασθένειες όπως ο καρκίνος και οι καρδιόπαθειες.
Ανάλυση των αποτελεσμάτων της μελέτης εξέπληξε την διεθνή επιστημονική κοινότητα. Απέδειξε ότι η Κρήτη της οποίας οι κάτοικοι διατρέφονταν με άφθονο ελαιόλαδο είχαν το καλύτερο επίπεδο υγείας. Οι ασθένειες από καρκίνους ήταν πολύ σπάνιες και η συχνότητα των καρδιοπαθειών, η μάστιγα των Βορείων χωρών, στην Κρήτη ήταν πολύ ασήμαντη και πολύ χαμηλότερη σε σχέση με όλες τις περιοχές που μελετήθηκαν (Σχ.1) .
Ο Keys έμεινε έκπληκτος και απέδωσε το φαινόμενο στην διατροφή των Κρητικών με άφθονο ελαιόλαδο. Το φαινόμενο αυτό αρχικά ονομάστηκε «Κρητικό παράδοξο» και οδήγησε στην περαιτέρω μελέτη της «Κρητικής δίαιτας» ή «Κρητικής διατροφής».
Η δημοσίευση των αποτελεσμάτων της έρευνας των 7 χωρών, με τις απίστευτες διαφορές στην υγεία και την μακροζωία των Κρητών, έκανε κάποιους να αμφιβάλλουν και να αναρωτηθούν μήπως άλλα αίτια, γενετικά, κλιματολογικά ή ψυχολογικά (έλλειψη
Η έρευνα "Lyon Heart" του Renault
Ο προβληματισμός αυτός οδήγησε τον διάσημο Γάλλο Καθηγητή Serge Renault (1988), να αποφασίσει μια νέα έρευνα την «Lyon heart» για να διαπιστώσει το πόσο αυτοί οι παράγοντες επηρέαζαν το αποτέλεσμα της διατροφής.
Ο προβληματισμός αυτός οδήγησε τον διάσημο Γάλλο Καθηγητή Serge Renault (1988), να αποφασίσει μια νέα έρευνα την «Lyon heart» για να διαπιστώσει το πόσο αυτοί οι παράγοντες επηρέαζαν το αποτέλεσμα της διατροφής.
Η έρευνα αυτή που διήρκεσε 5 χρόνια περιέλαβε 605 ασθενείς, (που είχαν ήδη υποστεί ένα καρδιακό επεισόδιο και κινδύνευαν για δεύτερο) και έγινε στη Λυόν σε 2 ισάριθμες ομάδες. Στην πρώτη ομάδα χορηγούσε ένα διαιτολόγιο σύμφωνο με τα προτεινόμενα από τον παγκόσμιο οργανισμό υγείας και στη δεύτερη ομάδα έδινε την αναλογία των τροφών που χρησιμοποιούν οι Κρητικοί. Τα αποτελέσματα ήταν τόσο εκπληκτικά, ώστε στο τέλος του πρώτου έτους σταμάτησε, λέγοντας ότι «θα ήταν εγκληματικό» αν συνέχιζε, αφού διαπίστωσε ότι η δεύτερη ομάδα που ακολουθούσε το Κρητικό διατροφικό πρότυπο, πέτυχε σε σχέση με την πρώτη πολύ καλύτερα αποτελέσματα.